Gewezen stafhouder Bart Staelens brengt verslag uit van het laatste congres van de FBE over vrouwelijke leiders in het recht.
 

Congres van de FBE/FEB (Fédération des Barreaux Européens/Federation of European Bars) in Lissabon. Over vrouwelijke leiders in het recht.  De Poolse voorzitster van de FBE en de voorzitster van de Portugese balie sloegen hun handen in elkaar. Toespraken door de Portugese vrouwelijke minister van Justitie. Toespraken en panels met overwegend vrouwelijke al dan niet gewezen hoge magistraten, politici en stafhouders. Een vreugdevuur van ideeën, naar voor gebracht door bescheiden en vrolijke geslaagde leidsters en door mannen in een bescheiden rol gedwongen. Frans werd er niet gesproken, Engels was de lingua franca. De vele Portugese sprekers werden simultaan vertaald, maar mijn koptelefoon was talloos veel maal op onhoudbare wijze gestoord. Pas later werd me duidelijk waarom.

De kritische cijfermatige analyses kon ik dus niet steeds volgen…

In Portugal is het vrouwelijke aandeel in de advocatuur, de zittende en de staande magistratuur klaarblijkelijk nog een stuk hoger dan bij ons. Maar dit vertaalt zich procentueel nog niet steeds even duidelijk bij de leidinggevende functies in de magistratuur, bij de partners advocatenkantoren, enz.  Ruimer in het bedrijfsleven was het op dit vlak nog allesbehalve ok.  Hoe kunnen vrouwen nog meer doorstoten naar de top, dit was een beetje de grote vraag. “Als een man voor mij de deur opent, dankuwel, maar hij moet dan voor mij niet meteen de keukendeur openen”, dit was een quote.  De rolverdeling, familie, gezin, we kennen het.  De echtgenote van onze confrater uit Dresden, een inmiddels net gepensioneerde hogere magistraat, gaf een nuchtere en punctuele uiteenzetting.  Leg een tijd parttime werk niet uit als gebrek aan ambitie en wees er niet bevreesd voor. Zelf had ze een aantal jaren parttime als rechter gewerkt – wat bij ons helaas (nog?) niet kan. Ze had, zoals ze me in een persoonlijk gesprek uiteenzette, de opvoeding van de kinderen in de ruimere mate voor zich genomen dan haar effectief druk bezette echtgenoot-advocaat. Maar later had ze de fakkel fulltime weer overgenomen en ze was perfect doorgestoten tot de hoogste rechterlijke functies. Ik zie het ook in mijn eigen kantoor, dames die enkele jaren ook deels voor de opvoeding van de kinderen tijd inruimden, worden associé. Leef je leven zoals je wil en toon je ambitie (en zo voegde de hoge magistrate uit Dresden eraan toe, er zijn nu ook gelukkig meer en meer jongemannen die veel gezinstaken naar zich toe trekken).

De stafhoudster van Parijs zette (in vlekkeloos Engels) onder meer uiteen dat Parijs met betrekking tot grensoverschrijdend gedrag een zero tolerance beleid voerde. De Amsterdamse vrouwelijke deken gaf aan dat vrouwen nog steeds hun timesheets klaarblijkelijk gewetensvoller bijhouden dan mannen. De vertegenwoordigster van Barcelona zette uiteen dat al hun commissies “paritair” zijn. Flexibiliteit was volgens nagenoeg alle spreeksters en sprekers een troef, digitalisering werd dus in grote mate als positief bekeken.

De overvolle zaal bestond in grote mate uit – voor mij toch – jongere dames, die tijdens de vele toespraken meestal duchtig op de iPhones tokkelden. Het congres liep meer dan een uur uit, de zaal begon beduidend leger te worden.  Een (vrouwelijke) “lawyers coach” gaf een vurige uiteenzetting over hoe advocaten kunnen gecoacht worden, in extra time.  Ik keek daarna rond me, zo goed als alle jeugdige chattende dames waren verdwenen. De mooie Portugese slottoespraak van de Portugese presidente kon ik nu moeiteloos volgen. Het waren de storende iPhones geweest die mijn vertaalkoptelefoon in de war hadden gestuurd. En dit is misschien het – onbedoelde – beeld dat me werkelijk zal bijblijven, zo besef ik achteraf. Er is door intelligente, hard werkende en moedige vrouwen aan de weg getimmerd. Maar die weg is er nu. De jongere generatie bewandelt elegant en zelfbewust die weg. De strijdlustige analyses kunnen met enig gemak en zelfs nonchalance gevolgd worden.

De ijzeren wet van het getal zal verder spelen. De grote kantoren, die wel eens in gebreke blijven en achterop blijven, zullen vrouwen tot partner moeten laten doorbreken of er zullen geen partners meer zijn. Hoven en parketten zullen meer en meer vrouwelijke korpsoversten krijgen of er zal geen PG of voorzitter meer zijn. De vrouwelijke vijver van talenten is nu eenmaal groter en groter aan het worden dan de mannelijke. De mannetjesputters, die geen vrouwelijke leiding verdragen, zullen zich meer en meer belachelijk maken.  En hen zal de rekening trouwens ongenadig gepresenteerd worden. Komt er in 2030 een congres waar mannen smeken om quota? Wie weet. Met de vrouwelijke aangroei in de advocatuur, de zetel, het parket en de studies rechten, is een niet te houden evolutie ingezet. Ook de witte cis-mannen moeten het beseffen: de toekomst van de balie zal meer en meer vrouwelijk zijn, of niet zijn. En geheel terzijde, zou het echt toeval zijn dat het Belgische wetsontwerp voorziet in de mogelijkheid om als advocaat bediende van het kantoor te zijn? En dan wel van een kantoor dat vooral door vrouwen zou kunnen geleid worden …
 

Bart Staelens