Maatschappelijk stijgt de drang naar het hiernamaals. Jong wil men met pensioen, daarna volgt niet het hemelse maar het aardse hiernamaals, de tijd vol vertier, familiaal geluk, maatschappelijke inzet, het ophalen van verloren kansen, in dit aardse tranendal, wat dan een tijdlang een aards vreugdedal moet worden. Jeugdige zestigers zorgen, gepensioneerd, voor hun al even gepensioneerde ouders, hun kinderen werken en de kleinkinderen studeren. Één generatie van de vier die werkt. De arbeidsreserve moet worden aangevuld, in de Zuid-Indische staat Kerala worden verpleegkundigen de beginselen van het Nederlands bijgebracht, vriendelijke Indische jonge meisjes worden uitgenodigd om onze woonzorgcentra drijvende te houden. En wie de bij nacht en ontij werkende wegenwerkers passeert, die hoort volstrekt andere talen dan het Nederlands.

62, 63, dit lijkt meer en meer de net aanvaardbare norm te worden om met pensioen te gaan, het is al wat hoger dan vroeger, maar regeringen die zich inspannen om de leeftijdsgrens te verhogen, die moeten vol moed en politieke doodsverachting tegen de stroom in.

Het hiernamaals van de advocaat blijkt een buitenbeentje te zijn. De weglatingen van het tableau, die geagendeerd staan op de raden van de Orde, tonen aan dat de pensionerende uitstappers veelal te situeren zijn in de leeftijdscategorie 65 tot 70. Ondanks alle onheilspellende verzuchtingen over steeds klemmendere regels, opzwepende mails en gewijzigde wetboeken, toch blijven velen toch net iets langer dan de maatschappelijke mediaan het beroep uitoefenen. Ok, het pensioen ligt behoorlijk laag, de combinatiemogelijkheden met arbeidsinkomsten zijn bijzonder leuk, Stachanovisten vrezen het zwarte gat, enz. – maar is dat de enige verklaring? Gaat het om de stok die +65-jarigen nog naar de al dan niet noeste arbeid drijft, of is er ook een wortel?

Natuurlijk – de zorg om de cliënt, de bekommernis om het kantoor, de passie voor het werk, dat speelt mee, of dat speelt minstens ook mee. Het plezier in het werk, de drive, de vechtlust, het enthousiasme. Bij velen ebt dit niet zo snel weg.

Of de verbondenheid met vrienden en kennissen, net binnen de balie, ook dit is wel eens een fundament.

Dit valt ook op bij de jubilarissen 50 jaar balie. Nooit ging het om een 9 to 5 job, bij velen is de goesting er trouwens nog steeds. Blijft dit zo of worden de lang doorwerkenden stilaan een rariteitenkabinet? Het ziet er niet naar uit dat het rariteitenkabinet voor de deur staat, verre van. Een volgehouden enthousiasme, dat blijkt de ultieme drijfveer. Houden zo!

Bart Staelens