Bijdrage van mr. Lisa Verslyppe (advocatenkantoor Crivits & Persyn)

Ook een advocaat moet als zelfstandige sociale bijdragen betalen. Is dit door onvoorziene omstandigheden moeilijk geworden, dan kunt u een vermindering of zelfs vrijstelling aanvragen. Om het hoofd te bieden aan de bijzondere coronatijden zijn er ook extra maatregelen getroffen, zoals uitstel van betaling.

De financiering van het sociaal statuut voor zelfstandigen gebeurt via kwartaalbijdragen. Sinds 2015 betalen we sociale bijdragen op het inkomen van het lopende jaar en niet langer op dat van drie jaar geleden. Deze wijziging heeft tot gevolg dat de betaling van sociale bijdragen in twee stappen gebeurt:

1. Betaling van voorlopige bijdragen, berekend op het inkomen van drie jaar geleden.
2. Regularisatie via definitieve bijdragen, berekend op het effectief fiscaal vastgestelde inkomen.

Het systeem bouwt dus min of meer voort op de veronderstelling dat de inkomsten van de zelfstandige ongeveer gelijk blijven, of zelfs stijgen. Spijtig genoeg kan de realiteit soms anders zijn, zeker in de huidige coronacrisis. Wat als een zelfstandige er niet langer in slaagt zijn sociale bijdragen te betalen? Wat zijn de mogelijkheden dan?

Vermindering van voorlopige bijdragen

Maakt de zelfstandige aannemelijk dat zijn netto beroepsinkomen een van de wettelijke drempels niet zal overschrijden, dan wordt het bedrag van de voorlopige bijdragen verminderd. Zelfstandigen in hoofdberoep zijn in elk geval steeds de minimumbijdrage verschuldigd (voor 2020 bedraagt deze 717,18 EUR).

De aanvraag moet gesteund zijn op “objectieve elementen”, zoals bijvoorbeeld verlies van een belangrijke klant, ziekte, toekenning van OCMW-steun, gedeeltelijke stopzetting van activiteiten, algemene crisis in bepaalde sectoren (erkend voor de landbouwsector en horeca) …

Blijken er achteraf toch bijdragesupplementen verschuldigd, dan worden bijdrageverhogingen toegepast. Het advies ‘bezin eer je begint’ is dan ook op zijn plaats.

Praktisch

De zelfstandige moet zijn aanvraag aan het sociaal verzekeringsfonds richten. Hiervoor is geen termijn voorzien, maar reeds betaalde voorlopige bijdragen worden nooit teruggestort.

Vrijstelling van sociale bijdragen: voorlopige en/of definitieve bijdragen

Daarnaast kunnen bepaalde zwaar getroffen zelfstandigen een gedeeltelijke of volledige vrijstelling van zowel de voorlopige als de definitieve bijdragen aanvragen. De meest relevante criteria zijn:

• De zelfstandige die zijn beroepsactiviteit moet onderbreken door ziekte of invaliditeit of om zorg te verlenen aan een ernstig ziek familielid.
  Belangrijk lijkt ons de veronderstelling dat de zelfstandige wordt geacht zijn beroepsbezigheid te hebben verdergezet “indien in zijn naam, door een tussenpersoon, een bezigheid wordt uitgeoefend en hij geheel of ten dele het genot heeft van de door die bezigheid opgeleverde inkomsten”. De toepassing hiervan vergt een feitelijke beoordeling, maar leidt ertoe dat bepaalde advocaten geen vrijstelling kunnen aanvragen. We denken daarbij in eerste instantie aan vennoten, wanneer medewerkers in hun naam het kantoor verder draaiende houden.
   
• De zelfstandige die zich in tijdelijke financiële of economische moeilijkheden bevindt.
  Het RSVZ onderzoekt de aanvraag. Het houdt rekening met de beroepsinkomsten en -lasten enerzijds en met de aangekaarte uitzonderlijke omstandigheden anderzijds.
  Er wordt vermoed dat de zelfstandige aan de voorwaarden voldoet wanneer er onder andere sociale bijstand (leefloon of IGO) is toegekend of onder bepaalde voorwaarden bij faillissement, gerechtelijke reorganisatie of collectieve schuldenregeling.

Nog nuttig om te weten:

• Een vrijstelling voor voorlopige bijdragen geldt ook voor de overeenstemmende definitieve bijdragen.
• De aansprakelijkheid voor de betaling van de bijdragen die verschuldigd zijn door de helper, vennoten of mandatarissen wordt automatisch opgeheven wanneer een zelfstandige of vennootschap vrijstelling verkrijgt.

Keerzijde van de medaille is dat de periodes van vrijstelling van voorlopige bijdragen niet meetellen voor het pensioen. Heeft de zelfstandige enkel een vrijstelling voor de definitieve bijdragen, dan worden de pensioenrechten vastgesteld op de – in principe lagere – voorlopige bijdragen. De andere socialezekerheidsrechten blijven wel behouden.

Praktisch

De zelfstandige moet het aanvraagformulier aangetekend of tegen ontvangstbewijs aan het sociaal verzekeringsfonds bezorgen. Nieuw is de mogelijkheid om inhoudelijk beroep aan te tekenen bij de beroepscommissie van het RSVZ. Daarnaast kan de arbeidsrechtbank zich over de wettigheid van de beslissing buigen.

Wat met betalingsmoeilijkheden door het coronavirus?

De afgelopen weken werd een hele reeks nieuwe of aangepaste regelgeving op ons afgevuurd. In het kader van de betaling van sociale bijdragen voor zelfstandigen gaat het om de volgende punten:

• Eén jaar uitstel van betaling voor de voorlopige bijdragen voor 2020/1 en 2020/2 én de regularisatiebijdragen voor 2018. Aanvraag te richten aan het sociaal verzekeringsfonds vóór 15 juni 2020, met motivering van de moeilijkheden die de aanvrager ondervindt door het coronavirus (een verklaring op eer kan volstaan). Als het uitstel wordt toegekend, zijn er geen verhogingen verschuldigd.
• Geen bijdrageverhogingen bij laattijdige betalingen van de voorlopige bijdragen voor 2020/1 en de definitieve bijdragen die op 31 maart 2020 betaald moeten zijn.
• Vermindering van de voorlopige bijdragen zoals hoger besproken.
• Vrijstelling van voorlopige en/of definitieve bijdragen mits motivering van de tijdelijke moeilijke financiële of economische situatie, zoals hoger besproken. Voor de voorlopige bijdragen van 2020/1 en 2020/2 en de definitieve bijdragen voor 2018 stellen de sociale verzekeringsfondsen een vereenvoudigd aanvraagformulier ter beschikking.